माता रामो ...न जाने
मूलम्
माता रामो मत्पिता रामचन्द्रः ।
स्वामि रामो मत्सखा रामचन्द्रः ।
सर्वस्वं मे रामचन्द्रो दयालुः नान्यं ।
जाने नैव जाने न जाने ॥३०॥
पदच्छेदः
माता रामः मत्पिता रामचन्द्रः ।
स्वामी रामः मत्सखा रामचन्द्रः ।
सर्वस्वं मे रामचन्द्रः दयालुः न अन्यं ।
जाने न एव जाने न जाने ॥३०॥
अन्वयः
(मम) माता रामः। मत्पिता रामचन्द्रः ।(मम)स्वामी रामः।मत्सखा रामचन्द्रः।मे सर्वस्वं दयालुः रामचन्द्रः।(अहम्) अन्यं न ।जाने, न जाने न एव जाने ॥३०॥
सरलार्थः
मम माता रामः। मम पिता रामचन्द्रः ।ममस्वामी रामः।मम सखा रामचन्द्रः।मम सर्वस्वं दयालुः रामचन्द्रः।अहम् अन्यं सर्वथा न जानामि॥३०॥
सन्धिविग्रहः ३०
| सन्धिः | विग्रहः | सूत्रम् |
|---|---|---|
| रामो मत्पिता | रामस् मत्पिता | ससजुषो रुः।८.२.६६ हशि च।६.१.११२ |
| रामो मत्सखा | रामस् मत्सखा | ससजुषो रुः।८.२.६६ हशि च।६.१.११२ |
| रामचन्द्रो दयालुः | रामचन्द्रस् दयालुः | ससजुषो रुः।८.२.६६ हशि च।६.१.११२ |
| दयालुर्न | दयालुस् न | ससजुषो रुः।८.२.६६ |
| नान्यं | न अन्यं | अकः सवर्णे दीर्घः।६.१.९९ |
| नैव | न एव | वृद्धिरेचि।६.१.८७ |
समासविग्रहः ३०
मत्पिता
मम पिता मत्पिता।... षष्ठी।२.२.८
रामचन्द्रः
रामः चन्द्रः इव रामचन्द्रः।...उपमितं व्याघ्रादिभिः सामान्याप्रयोगे।२.१.५६
मत्सखा
मम सखा मत्सखा।... षष्ठी।२.२.८
सर्वस्वम्
सर्वं स्वं सर्वस्वम्।... विशेषणं विशेषेण बहुलम्।२.१.५७
रामरक्षास्तोत्रम् - सान्वयं सार्थम्